قدیمی ترین اثری که از پسته در جهان به دست آمده، قطعه چوب نیمه سوخته ای است مربوط به عصر حجر که در حدود هزارسال پیش در اطراف شهرستان فسا (استان فارس) پیدا شده و هم اکنون موزه پارس نگهداری می شود .

هرودوت مورخ مشهور یونانی نیز در نوشته های خود اشاراتی به کشت پسته خود کرده، بنابراین درخت پسته در ایران سابقه تاریخی دارد و گمان می رود که این محصول از چهارهزار سال پیش در ایران کشت می شده است. ایرانیان از دورترین ایام تاریخ خواص خون ساز و حیات بخش و هوش افزای محصول پسته را به فراست دریافته اند.

برای مثال به روایات منابع باستانی ضحاک مغلوب ایرانیان، پارس های پیروز مند را (پسته خوار) خطاب کرده است و پارت ها مردانی وصف شده اند که از کودکی پسته را به عنوان خوراکی نیرو بخش، مقوی و کم حجم همواره به همراه داشته اند به روایت حکیم طوس فردوسی، پادشاه ساسانی در واپسین ایام عهد باستان فرمان می دهد پسته را هم چون خوراکی حیاتی و انرژی بخش در دژ های خراسان انبار کنند تا بتوانند در هجوم دشمن مقاومت کنند.

در حمله تاتاران نیز دژ نشینان ایرانی در قلعه معروف کالیون خراسان مدت طولانی در محاصره مغولان مقاومت می کنند، در حالی که که خوراک آن ها تنها پسته و گوشت خشک شده بوده است. کلمه لاتین pistacia از اسم آن در زبان فارسی piste یا peste مشتق شده است.

تشکیل واژه پسته در ایران

روانشاد دکتر خانلری لفظ فارسی پسته را از مردم نواحی شمال خراسان دانسته و کلمه پسته یک واژه ایرانی بسیار کهن است ، که از گویش مردمان مستقر در محدوده پسته خیز ایالات خراسان در جنوب جیحون منشا گرفته است. محمد بن جریر طبری قرن سوم هجری قمری مبدا پیدایش پسته را هم زمان با استقرار حضرت آدم در کره زمین دانسته و نوشته است.

گویند میوه هایی که خداوند هنگام حبوط به آدم داد جور بوده:  ده میوه پوست دار، ده میوه بی پوست که میوه های پوست دار عبارتند از گردو، بادام، پسته، فندق و … دانست.

مسعودی جهانگرد و مورخ مسلمان نیز در سال 322 هجری قمری در مروج الذهب و معادن الجواهر، پسته را رهاورد حضرت آدم از بهشت دانسته و نوشته است چون آدم از بهشت برون شد مشتی گندم و سی شاخه از درختان بهشت به همراه داشت که از آن جمله ده میوه پوست دار بود.

در تورات نیز از پسته سخن به میان آمده است و گفته شده است که یعقوب (ع) هنگام اعزام فرزندانش به دربار حکم ران مصر (یوسف ع) توصیف می کنند که از محصولات سرزمین خود یعنی فلسطین به عنوان ارمغان برایش ببرند در زمره این هدایا از جمله عسل، کتیرا و پسته اشاره شده است.

اولین نواحی رویش درختان پسته در ایران

جنگل های وحشی و خود روی پسته ایران در منطقه شمال شرقی ایران، ناحیه سرخس و مناطق جنوبی آن تا زود آباد تربت جام، پیشینه باستانی دارد.

تصور می شود درخت پسته حدود 3 – 4 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کار قرار گرفته است و پس از ایران به سایر نقاط جهان به خصوص کشورهای اطراف دریای مدیترانه  منتقل گردیده است.

در بین نظراتی که در مورد منشا درختان پسته مطرح گردیده، علاوه بر ایران، از افغانستان و ترکستان نیز یاد شده است. اگر چه سرزمین ها کنونی ایران، افغانستان و ترکستان واحد های جغرافیایی با مرز های سیاسی جداگانه بوده است.

از قدیمیترین نقاط پسته خیز ایران می توان به مناطق سرخس، گرگان، قوم و ردوس اشاره کرد. همچنین طبق مدارک موجود از 1500 سال پیش در قزوین، سمنان، جیرفت و دامغان نیز کشت این محصول رواج داشت. در حالی که قدمت مناطق رفسنجان، کرمان، سیرجان، یزد، اصفهان و زرند بین 100 تا 250 سال بوده و سابقه شهر بابک، زاهدان، سراوان، درگز، ورامین، آباده و داراب در کشت پسته کمتر از  100 سال بوده است.

شهرستان دامغان با قدمت چند هزار ساله ، پیشینه ای ۷۰۰ ساله در زمینه کشت پسته دارد .در ادامه باید اشاره کنیم که شرایط مناسب اقلیمی این شهرستان برای رشد پسته سبب شده تا پسته دامغان به لحاظ مرغوبیت و کیفیت سرشار از ترکیبات ضروری و ارزشمند لازمه در بخش های کیفی باشد.

در کتاب های عربی قدیم ، کلمه پسته در مقابل کلمه (فستق) عربی به کار گرفته شده است.

تاریخچه ورود پسته به آمریکا

پسته يكي از موفق ترين گياهان وارد شده به آمريكا در قرن بيستم می باشد. پسته، بومي آسياي غربي، آسياي صغير، مكاني كه هنوز رويش گاه های بزرگ وحشی در شرايط گرم و خشک كشورهاي لبنان، فلسطين، سوريه، ايران، عراق، هند و اروپاي جنوبي و كشورهاي بیاباني آسيا و آفريقا يافت مي شوند، است.

پسته در اوايل شروع تاريخ ميلادي به اروپا وارد شد. اولين معرفي پسته به آمريكا بوسيله USDA (سرويس شناسايى گياه) درسال 1890 بود. در سال 1904، براي نخستين بار به كاليفرنيا در ايستگاه معرفي گياه در چيكو كاليفرنيا در شمال دره ساكرامنتو وارد شد.